Lohkanfieskkis leat álkkes lohkangirjjit. Skáhpus leat 10 girjjáža, vihtta girjjáža goappáge dásis, 24-32 siiddu. Girjjážiin leat sihke muitalusažat ja fáktateavsttat. Álkes sáhka/siskdoalu govaid ja teavstta vuođul. Teaksta ja govat ovddidit lohkanhálu, gealbbu ja teavstain lea gelddolašvuohta.

Hutkkus: Knut Nærum, Arild Midthun og Tormod Løkling ; giehtačálus: Knut Nærum og Tormod Løkling ; sárgun: Arild Midthun ; sámegiel jorgaleapmi: Berit Margarethe Oskal

Nigá -nammasaš sámegándda mánná- ja nuorravuođa dáhpáhusat sajáiduvvet 1940-50 -loguide. Girjji 25 novealla vuođđun leat sámebearraša duohta eallindáhpáhusat. Bearaš háhká birgenlágiset meahcce- ja guollebivddus smávva duottargilážis. Bearrašii gullet Jovnna-áhčči, Elle-eadni ja ealaskas Nigá-gánda, guhte lea fárus buotlágan doaimmain, vaikko ii álo livčče nu sávahahttige. Ná uhca almmái oahppá buot dáidduid ja dieđuid, maid son boahtá dárbbašit eallimisttis davvin. Sápmelaš girječálli Niilo Aikio lea ieš eallán Nigá láhkai mánná- ja nuorravuođas Buolbmátjávrre meahccegilážis duon seamma áigodagas, ja sus leage duohta vásihus girjjis eallindiliin. Girječállin son nagođa ealáskahttit dološ báikkiid ja eallindiliid. Ivdnás ja njuovžilis gielainis son bajida min čalmmiid ovdii jáhkkemeahttun ja gelddolaš dáhpáhusaid, mat geasuhit maid dálá nuoraid. Guolle- ja meahccebivdui sihke šibitdollui gullevaš bargguid birra Aikio muitala iežas vásihusaid vuođul dárkilit ja áššedovdámušain. Govvadáiddár Marketta Nilsen lea govvidan juohke novealla dáhpáhusa dáiddalaš oainnus čađa. Ulbmilin lea veahkehit nuorra lohkki vuodjut Nigá máilbmái ja fuobmát, man gelddolaš ja somás áššiid nuorat máhttet hutkat maiddái boaittobealbáikkiin. Go olmmoš lea hutkái ja diehtoáŋgir, son ii astta dolkat. Girjji logadettiin lohkki beassá Nigá fárus dakkár áigái ja máilbmái, man son dálá Sámis ii šet muđuid fáhte.

Ima Aikio-Arianaick čállin ođđa mánáidgirji Čáhcerávgga gazza lea gelddolaš muitalus guhkesvuovttat Áillus, gii vuoitá balus ja duostá čatnat ustitvuođa báttiid čáhcerávggain, albmerávggain ja jiekŋastáluiguin. Čáhcerávgga gazza ovdána lávkkiid mielde, beivviid mielde. Das leat iešguđetlágan dovddut mielde: ballu, eahpádus, váivi, beahttašuvvan, muhto maiddái stuorra illu ja lihkku. Muitalusa giella lea hui visuála. Lohkki oaidná sielus čalmmiiguin čielgasit geađgestáluid, Čárá ja vuovttaiguin bárgiduvvon ráidalasa. Muitalus čatná oktii dološ máidnasa dálá mánáid eallimii, masa gullet heavy-rock ja trampoliidna. Nu mánát sáhttet identifiseret iežaset álkibut Áilluin. Girji sihkku hutkájit eret rájá, maid eará álbmogat máŋgii sárgot muitalusa ja máidnasa gaskii: muitalus lea duohta fearán ja máinnas fas ii. Čáhcerávgga gazza nanne dovddu, ahte Čárrá ja geađgestálut sáhttet šuvihit lohkki eallimii seamma báifáhkka go Áilluge eallimii. Áilu oahppá luohpat ja luohpama bokte son hukse šaldi duohta- ja máinnasmáilmmi gaskii. Girjji govaid lea dahkan Seija Harlin.

Áhčči lea muitalan nieidasis Sárái boares ádjá birra, gii orru Lárásbáktetuneallas. 11. jahkásaš Sárá oažžu erenoamáš oktavuođa bávttesisássiin Bákte-Lárásiin, gii dolin nuorra bárdnin geidojuvvui uldamáilbmái. Sárá Beaivegirji lea mánáid- ja nuoraidrománá, mas beasat čuovvut Sárá vásáhusaid ja gielddolaš dáhpáhusaid. Sárás šaddá hirbmat váivi go áhččis sádde su buoremus ustiba, gusa Násti, njuovahahkii. Dasa gávdna Sárá čovdosa. Girji lea Siri Broch Johansen vuosttas mánáid- ja nuoraidromána.

Mánáidgirji mii lea sihke davvisámegillii ja dárogillii,Girjjis muitaluvvo nieidda birra gii fárpala sistte govddui duoddaris gitta áhpái. Friddja muitaluvvon sámi máidnasa vuođul. Sissel Horndal lea sárgon girjji govaid.

Muitalus nieidda birra gii oaččui ábi luođi ja šattai áfruvván. Muitalusas lea mearrasámi máinnas vuođđun.

Norgga álbmotmáinnas Ájjánieidda ja Gálggonieidda birra. Máinnas muitala ahte gánnáha leat siivui ja čábbát láhttet. Issát Sámmol Heatta lea jorgalan máidnasa davvisámegillii.

Bas Prinssaš orru asteroide B 612. Ovtta beaivvi vuolgá mátkkoštit planetas planetai lahka iežas asteroide. Son hálidivčče gávdnat olbmá. Loga mo de manná! Kerttu Vuolab lea jorgalan girjji davvisámegillii.

Nieidda váhnemat eaba áiggoše suovvat sutno náitalit, ja geahččaladdaba bártni. Girji lea gieldda- ja davvisámegillii.

Jeaggejogas mearariikii lea girji mánáide ja nuoraide.Lea giđđadálvi. Jori ja siidda eará olbmot ráhkkanišgohtet giđđajohtimii. Geasseorohahkii manadettiin vásihii Jori váralaš dáhpáhusa. Ja mii beassat gullat maid son vásiha internáhtas…Berit Marit Hætta lea sárgon govaid girjái. Girjeráidu.

Mánáidgirji Jori ja daid earáid birra Jeaggejogas Jori Jeaggejogas lea mánáide muitalusgirji mas leat fearánat juhkkojuvvon osiide. Dás leat sihke skuvlaáiggi ilut ja morrašat, beaivválaš fearánat, illudeamit ja váivahuvvamat birra, ja fearánat ruovttus ja meahcis. Girjái lea Biret Máret Hætta sárgon govaid.

Tulugaq-gánda (namma mearkkaša gáranas) lea dolkan skuvllas ja niegadallá iežas girddašeamen dego albma gáranas. Son deaivvada Naniiehki Vuoiŋŋain, guhte dáhttu sus veahki gádjut luonddu nuoskkideamis, máilmmi liegganeamis ja dan váikkuhusain. Son sáddejuvvo mátkái jiekŋaguovžža, goaskima, fállá ja eará ealliid lusa ja oažžu juohkehaččas skeaŋkka, man doalvu Ábi Eadnái. Dovddus inuihttamuitalusa vuođul namalassii Ábi Eatni galgá oažžut buori millii, go olbmot leat láhtten jurddašmeahttumit ja skievttidan luonddu láhjiid. Asiaq-nieiddaš, geasa Tulugaq lea liikostan, ja muhtun váivves gándabuica leaba maid mielde dán dramáhtalaš ja humoristtalaš muitalusas, mii dáhpáhuvvá guovtti parallealla máilmmis oktanaga. Sila lea ođđaáigásaš ja ođđahámat máinnas 8-12 jahkásaččaide, mii ovttastahttá Ruonáeatnama mytologiija ja inuihtaid árbevirolaš luondduoainnu dálá áiggi dálkkádatváttisvuođaiguin.

Manne mun dan birra smiehttagohten dál? Jallas tinga!, bisánan ja soaiggehan. Man birra smiehtat? jearrá Jelena. Áksogoddi-Barbiegopmi birra, nihlistan sállosemiin. Leat 12-jahkásaš Milja fearánat maid lea ustibiin Jelenain vásihan dan rájes go leigga 7-jahkásaččat.

Lohkangirji davvisámegillii, mas muitaluvvo lunttaža birra gii ii leat nu oadjebas beahcevuovddis. Julmmáža moddjenlávka lea gándda birra gii ii leat oadjebas beahcevuovddis ja lea bahá hávggaide.Muitalusas gulat maid son vásiha ja mo vásáhusat váikkuhit sutnje. Muitalusa boktet oahpat earret eará sámi árbevieruin, bargguin ja diiddain. Girji lea sátnerikkis. Girji heive gaskadási ohppiide.

Guovdu ábi lea gárttás čuokkis ja ain jo áhči mielas dat lea suolu. Dan sullui áhčči háliida doalvut bearrašis. Doppe son áigu fuolahit sis ja suodjalit sin. Son ii hálit šat leat dušše dárbbašmeahttun áhčči, mii buđalda smávva áššiiguin. Ja nu mumenbearaš guođđa dálus ja mumenleagi oadjebas eallima ja borjjasta njuolga ábi guvlui.

Teáhter giehtačálus mánáide ja nuoraide. Vaikko maid mii olbmot barggašeimmet, de birge eatnanspábba. Muhto nagodat gal iežamet jávkadahttit, jus ain ovddos guvlui joatkit golaheames seamma olu go dál. Olbmot leat spáppastallamin eatnanspáppain, eai viša eai ge adde heaitit. Beaivváš ja Ipmil heađástuvvaba go olbmot álo háliidit eambbo, eambbo, ja vel eambbo. Soai jearraba Ulddas veahki, muhto Ulda dárbbaša rievttes manas veahki. Muhto mo son galgá rievttes máná gávdnat buot daid billašuvvan čivggaid gaskkas? Ja dan botta go Ulda lea ohcamin, de gillájit eatnanspáppa á6ssit roassu roasu maŋis. Ja mo de?

Dán bláđis Vulle Vuojaš finada Davvi-Norggas ja Jiekŋálttás. Nummir lea guovssahas-spesiála.

Dán girjjis leat dološ fearánat movt lunttat nuppi máilmmisoađi vuolde skelbmošedje ja dájuhedje nubbi nuppi, ja eará somás, muhto maid ilgadis fearánat. Dás leat árgabeaivvi suohttasat, eaige soađi duođalašvuođat, váldofáddán.

Eallin badjeskuvllas ii leat álki. Greg Heffley diehtá dan buorebut go earát. Skuvlla váccáhagain ruoidnadiŋggat, nu mo Greg, gártet garvvašit ilgadis gorillaid, geat ráhkkejit sepmonage guktii beaivvis. Greg Heffley áigečála. Ráidogovvaromána, sámás Áilu Valle.

Girji lea golmma skihpáračča, Trond, Kenneth ja John birra, geat buoidagiid bivddedettiin fuomášit olbmuid luottaid váris. Sii mearridit iskat luottaid ja guorrat gos luottat bohtet ja gosa dat mannet. Sii fertejit idjadit meahcis vákšun dihtii luottaid. Ja sii gávnnahit gean luottat dát leat ja muitalit dan Kennetha áhččái. Jovnna-Ánde Vest lea dan jorgalan sámegillii.

Girji lea okta vuitiin gilvvus "Ođđa mánáidgirjjit færsullo-, ruonaeatnan- ja sámegillii. Issát Sámmol Heatta lea jorgalan girjji dánskagielas davvisámegillii. Girji lea álggos čállon ruonaeatnangillii.

Girji lea guovtti gándda, Biehte ja Nilssa, birra. Soai leaba ohcamin čorvviid áhččaseaskka, gii lea duojár. Guhkkin meahcis deaivaba guokte hálddi. Hálddit váldiba gánddaid gitta. Biehtes lea silbaboallu, Nilssas fas ii leat. Lea gelddolaš lohkat mo manná gánddaguovttuin. Aino Hivand lea ráhkadan somás, ivdnás govaid girjái. Girji heive 10-jahkásaš mánáide ja sidjiide geat leat boarrasat.

Girji lea Simon Issát Marainena vuosttaš mánáidgirji! Girji lea Lars-Issáha ja su skihpára Diinná fearániid birra maid soai vásiheaba ovtta olles jagi Gruovttus, skuvllas, olgun ja duoddaris. Soai oahpásmuvvaba Išši-Sáráin, unna šattot nieiddažiin, gii šaddá sudno suollemas skibirin. Annica Waara lea ráhkadan čáppa ja ivdnás govaid girjái. Das lea okta govva juohke mánu nammii.

Sáve Sápmi románas mii oahpásmuvvat 12 jahkásaš Sávii ja Nilsai geat orroba Ađevuomis. Dáppe deaivvada sámi árbevirolaš eallin ođđa áiggiin. Fáhkkestaga ii mihkkege lea dego dábálaččat unna gilážis go eadni šaddá barggu haga. Geatki borrá sin bohccuid ja dat muohttá eanet go goassege ovdal. Mo bohccot galget dálvvi birget? Sáve eatnis, Ellen Marizzas, leat fas sosiála mediat, Youtube ja bloggen váldán badjel su eallima. Sáve sávvá ahte visot galggašii šaddat dego dábálaččat fas. Muhto dat šaddá dušše vel vearrát.

Vuosttaš girji Ánde ja Nillá birra. Dán fearánis čoavdiba Ánde ja Nillá boazosuolaášši. Eara girjjit: Siidavuomi golli ja Darjeskáiddi čiehká

Nubbi girji Ánde ja Nillá fearaniid birra. Dán fearánis čoavdiba Ánde ja Nillá guolásteddjiid duohta áigumušaid. Bjørg Monsen lea govaid sárgon.

Goalmmát girji Ánde ja Nillá fearániid birra. Ánde ja Nillá fuobmába mii duođas dáhpáhuvvá ruvkkis. Bjørg Monsen lea govaid sárgon.

Mánáidgirji guovtti nieiddaža birra geat leaba hui ovttalágánat, muhto maiddái hui guovttelágánat. Girjjis deaivvadit guvttiin nieiddažiin, Márehiin ja Márjjáin. Soai leaba hui ovttalágánat, muhto seammás hui guovttelágánat. Dan maid nubbi oažžu lobi, nubbi ii beasa, ja dan maid nubbi ferte, nubbi fas ii dárbbaš.

Riegádanbeaivi lea somá! Muhto ii munnje. Lean sihkar, ahte ii oktage boade mu riegándabeaivvedoaluide, na earret go eadni ja mu buoremus ustit Kent, go ... Dusse okta ássi sáhttá gádjut beaivvi: Ferten saddat hirbmat bivnnuhin!

Eahpárašstuibmi lea romána Torgeira birra, gii lea sátnesovkken. Son lea dávjá ádjá luhtte, gii muitala eahpáraččaid birra ja eará doložiid, ja oažžu Torgeira stoahkat miellagovahallamiiguin. Románas beassat lohkat movt Torgeir vásiha skuvlla ja dan ahte leat sátnesovkken.

Govvaráidu shetlandsponni Šhettisa birra. Smávva hearvás fearánat oanehis kapihttaliin beassat oahpásnuvvat Šhettisiin ja su olbmáiguin. Mii beassat oaidnit movt Šhettis jurddaha iešguđetge fearána oktavuođas. Eanas govat leat čáhppes-vilges sárgosat. Govvaráidu lea jorgaluvvon sihke julevsámegillii ja oarjelsámegillii. Girji heive sihke šáŋŋer- ja giellaoahpahusa oassin gaska- ja nuoraidskuvllas

Gándda guovttos Ritni ja Urbán leaba eahkes nohkkan tealtái. Iđđes moriheaba go gullaba jienaid. Amas nieiddaš fanahallá, máhcu gokčasa ja giitá idjasajis. Nieiddaš muitala iežas namman Laksi ja lea eahkes boahtán Luohtojávrris. Vuojána Alli son guđii Bieggavári alážii, go dat ii háliidan deike olbmuid sisa. Go gándda guovttos jearraba mii báikkiid dat Luohtojávri lea, de gal nieiddaš bosáhalla ja lohká dan nu moalkás áššin muitališgoahtit. Son hásttesta baicce gándda guoktá fárrui. Bieggavári alážis Laksi čájeha ahte visot dieid váriid duohken lea Luohtojávri, ja dál son gal ferte bivdit Alli boahtit viežžat sin. Ritni jearrala ahte gii bat Alli lea. Laksi čilge ahte Alli lea hirbmat stuorra goaskin, ja son lea Luohtojávrris dat, gii doalvu mánáid hervvoštallanmátkkiide. Son bivdá Alli boahtit biškkanasain. Muhto bálkán dat dáhttu álo uhca dánssaža. Sii fertejit dalán dánsugoahtit go Alli ihtá oidnosii. Sii gakcot Alli čielggi ala ja goaskin girdila. Gándda guovttos orruba man nu láhkai uhccon, muhto dan eaba jolggat dadjat jitnosit. Makkár imašlaš mátkái leaba soai vuolgán?

Álkeslohkangirji. Gelddolaš lohkamuš stuorámus mánáide ja nuoramus nuoraide! Miellagiddevaš ja geahpas lohkat maiddái ollesolbmuide! Gos don leat, Elle? muitala Jovnna birra, gii áiggošii rumbokursii, muhto ii beasa go eadni lea vahkuid eret, ii ge sáhte vuojihit. Suhtuin Jovnna dearpá buot rumbun ja fáhkka gávdná juoidá, mii doalvu su čearggus dáhpáhusaide. Gos don leat, Elle? lea gelddolaš muitalus ustitvuođa birra ja iežas dovdama birra.

Ellá ja Milot leaba ovcci jahkásas mánáguovttos. Sudno ruoktu lea Njurguleagis alla vári vuolde. Njurguleagis leat dievva mánát, muhto dusse Ellá ja Milot liikoba meahcis vánddardit. Muhtun mihcamarija soai gakcuba Váimmosvárrái Alla Bávtti lusa geahccat beaivváza badjáneami. Soai cahkkeheaba dola ja bassigoahtiba márffi, muhto de Alla Bávtti amadáju ovdii idista nissonolmmos guvttiin mánáin. Sii cuojahit rumbbu ja juiget.

Mánáidgirji mii lea árbevirolaš máidnasa vuođul čállojuvvon diktahápmái. Lea máinnas "Mo sápmelaš bođii sápmái" mii lea čállojuvvon diktahápmái.

Noaidi Áthoš-Ánde girdá gáranasa hámis ja hástá Áigin Lávrra fárrui. Olles leavttuin girdiba Muohtagáissáid badjel ja čuovvuba Ceakkoleagi merragáddái. Bassegohpi geassi lea mánáid- ja nuoraid- romána mas beasat čuovvut Áigin Lávrra neahkameahttun mátkki gelddolaš ja erenoamaš dáhpáhusaide dološ bassi báikkis. Girji lea Torkel Rasmussen vuosttas mánáid- ja nuoraidromána. Ovdalis lea son álmmuhan guokte mánáid girjji. Romána maiddai sáhtát guldalit jietnagirjjis. Girji ja jietnagirji lea maiddái julevsámegillii, máttasámegillii ja dárogillii.

Muitalusgirji boarrasit mánáide. Dát girji lea okta dain girjjiin mat vuite gilvvu man almmuhii prošeakta "Ođđa mánáidgirjjit fearsulluid gillii, ruonáeatnama gillii ja sámegillii". Dán girjji álgonamma lea "Mánalysi". Issát Sámmol Heatta lea jorgalan girjji dánskagielas davvisámegillii.

Girjái leat čohkkejuvvon Sibirijá unna álbmogiid máidnasat. Máidnasat leat váldon máŋgga Ruošša bealde ilbmanan sibirijálaš mánáidčoakkáldagain. Savvisámegillii jorgalan Kirsti Guttorm

Álkeslohkangirjjáš bártnáža birra gii lea biilalihkosvuođas leamaš. Bártnáš gullá áibbas amas báikkis, áibbas eará áiggis, amas internáhtas ja skuvllas. Son ii dovdda ovttage. Su gohčodit Joavnnan, muhto ieš gal diehtá ahte nu ii leat su namma. Ráiddus "Boahtte-áigge-bárdni" leat 3 girjji: Boahtte-áigge-bárdni ja Lemet, Boahtte-áigge-bárdni ja Stuora-Ovllá, Boahtte-áigge-bárdni ja Liisá

Muitalus bártnáža birra gii maŋŋel lihkohisvuođa álgá ballat bohccuin. Juhán lea boazosámi bearrašii gullevaš, ja ballu bohccuide ii leat nu vuogas. Son hárddahalla. Muhto Juhán oažžu oappá gii ii bala ii masttege, ja gii máhttá hupmat juo riegádeami rájes. Lea go son ođđasit riegádan noaidi? Girji lea sámegielat vuoiti gilvvus "Ođđa mánáidgirjjit færsullo-, ruonáeatnama- ja sámegillii". Trine Noodt lea sárgon govaid girjái.

Girji muitala Dáidu -gánddas, guhte lea orron mánáidruovttus, dasgo su vánhemat leaba jápmán. Máidnasis Dáidu beassá máŋggalágan duovdagiid ja erenoamáš ustibiid vehkiin maŋážassii stuorra, ebmos máinnasladnái. Ja nu mot álo máidnasis, buorri vuoitá ja bahádáhtolaš oažžu bálkás. Girjji lea jorgalan sámegillii Kirste Paltto (girjjis “Kimmon matka satulinnaan”).

Morten ja Elle leaba guhkká sáhkkiiduššan muhtun báktehoalu. Sudnos lea leamaš miella iskat dan, muhto eaba leat beassan. Muhtun beaivvi soai aŋkke čákŋaba dan baskkes báktehollui. Soai ferteba guokkardit ja njoammut, go hoallu lea nu vuollegaš. Sudnos leat lámppát mielde, go doppe lea hirbmat seavdnjat. Báktehoalus leat ollu imaš ja ártegis lanjat. Geađggit gahčadit ja firret sudno ovdii. Hoalus leat ollu bálgát. Soai jorbbodeaba ja ballaba láhppomis. Loahpas válljeba muhtun bálgá. Bálggis seaggu eanet ahte eanet. Soai ballagoahtiba go gullaba ilgadis bohkosiid hoalus.Ulrika Tapio Blind lea ráhkadan govaid girjái. Girji gávdno davvi-, julev- ja máttasámegillii.

Njukčapárra lea jođus Sápmái, Sápmai gos áigá deaivvadeigga. Badjin áimmus fuomášeaba vuona gos láviiga vuoiŋŋastit ja boradit ovdal go girdiba viidáseabbot. Dat šealgá nu čábbát beaivvadagas. Njuvččat girdiba vuona guvlui. Muhto dat ii leat nugo láve leat. Juoga lea boastut. Nubbi njukča seaivu biškasiin. Loga girjji beasat oaidnit mo njukčapárain manná ja ahte joavdaba go Sápmái.Inghilda Tapio lea ráhkadan govaid girjái.

Dát girjeprošeakta álggahuvvui ovdalaš go neavttár Nils Utsi jámii 2019:is. Muitalusa lea čálli duddjon su mánnávuođamuittuide bajásšattadettiin Deanus. Dološ sámi osku ja máilmmi áddejupmi lea dehálaš duogáš muitalussii.

Ánne ja Biehtár vuolgiba ohcat láhppon vielpá. Mátkkis gávnnadeaba máŋga imašlaš ja balddonas heakkain. Leat go várálaččat vai sáhttet go veahkehit mánáid gávdnat Cugo? Girječálli lea viežžan inspirašuvnna sámi máidnasiin ja mytologiijas dán muitalussii. Cugo gávdno maiddái interaktiivvalaš speallun ja radiomáinnasin.